ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΩΝ ΤΕΙΧΩΝ

Εργασία του μαθητή Στεφανίδη Βαγγέλη. Υπεύθυνος καθηγητής Γιάννης Παπαθανασίου

O Διόνυσος είναι ο θεός του κρασιού και του δράματος και η λατρεία του σχετίζεται με την γονιμότητα.

Σύμβολα του θεού:

Τα σύμβολα του θεού είναι ο κάνθαρος όπου μέσα τοποθετούσαν το κρασί, το αμπελόκλημα δηλαδή τα φύλλα του αμπελιού, ο θύρσος, και συχνά συνοδεύεται από σάτυρους και μαινάδες

Γέννηση και Καταγωγή:

Ο θεός γεννήθηκε στην Ικαρία. Γονείς του είναι ο Δίας και η Σεμέλη, κόρη του Κάδμου και της Αρμονίας. Ο Διόνυσος ανήκει στη δεύτερη γενιά των θεών όπως η Άρτεμη, ο Απόλλωνας, ο Ερμής κ.ά.

Η γέννηση του θεού Διόνυσου είναι περίπλοκη. Ο Δίας είχε δει τη Σεμέλη, την ερωτεύτηκε και ενώθηκε μαζί της. Από την ένωση αυτή η Σεμέλη κυοφορούσε τον Διόνυσο. Κάποια στιγμή η Ήρα έμαθε τι είχε συμβεί μεταξύ του Δία και της Σεμέλης, θύμωσε πολύ, γι' αυτό της παρουσιάστηκε με τη μορφή της παραμάνας της και της έβαλε την ιδέα να απαιτήσει από τον Δία να εμφανιστεί μπροστά της με όλη του την δύναμη. Έτσι κι έγινε! Όμως, επειδή δεν μπορούσε να αντέξει τις αστραπές που περιέβαλλαν τον Δία, έπεσε κεραυνοβολημένη. Ο Δίας αμέσως της πήρε το μωρό που κυοφορούσε, που ήταν ακόμη έξι μηνών, το έραψε το μωρό στον μηρό του κι όταν συμπληρώθηκε ο χρόνος της κύησης το παιδί βγήκε ζωντανό και καλοσχηματισμένο. Τον ονόμασαν Διόνυσο, γιατί ήταν ο θεός που γεννήθηκε δύο φορές.

Όταν η Ήρα έμαθε για τον Διόνυσο έσκασε από την ζήλεια της. Ο Διόνυσος δόθηκε στον Ερμή που με τη σειρά του το εμπιστεύθηκε στον βασιλιά Αθάμαντα και του ζήτησε να τον ντύσουν με γυναικεία ρούχα, για να μην τον καταλάβει η Ήρα. Όμως η Ήρα δεν ξεγελάστηκε και τιμώρησε με τρέλα τον Αθάμαντα. Τότε ο Δίας μετέφερε τον Διόνυσο μακριά από την Ελλάδα, στην Νύσα, και εκεί τον παρέδωσε στις νύμφες, τις Υάδες. Αυτή την φορά όμως τον μετέτρεψε σε κατσικάκι για να μην τον καταλάβει η Ήρα. Ο Διόνυσος όταν έγινε 18 χρονών ανακάλυψε το αμπέλι και την χρήση του, αλλά η Ήρα τον έκανε να παραφρονήσει. Ο Διόνυσος έφτασε στην Ασία, στις ακτές της Φρυγίας περιπλανώμενος από την τρέλα του και εκεί συνάντησε τη θεά Κυβέλη, που τον απάλλαξε από την τρέλα.

Σημαντικά γεγονότα από τη ζωή του Διονύσου:

Μετά από την απαλλαγή του από την τρέλα που του προκάλεσε η Ήρα ταξίδεψε στη Θράκη, όπου τον δέχτηκε πολύ άσχημα ο Λυκούργος, ο βασιλιάς στις όχθες του Στρυμόνα. Ο Λυκούργος δεν μπόρεσε να αιχμαλωτίσει τον θεό γιατί ο Διόνυσος είχε ξεφύγει στη Θέτιδα, η οποία του έδωσε άσυλο μέσα στη θάλασσα. Ο Λυκούργος όμως έπιασε τις Βάκχες, οι οποίες συνόδευαν τον θεό. Οι Βάκχες απελευθερώθηκαν από θαύμα και τότε ο Λυκούργος παραφρόνησε. Νομίζοντας όμως πως κόβει το ιερό φυτό του εχθρού του Διονύσου, έκοψε το ένα το πόδι του και τα άκρα του γιου του. Όταν συνειδητοποίησε το λάθος του κατάλαβε πως η χώρα είχε πληγεί από σιτοδεία. Το μαντείο που ρωτήθηκε αποκάλυψε πως η οργή του Διονύσου δεν θα κατασίγαζε παρά με το θάνατο του Λυκούργου. Τότε οι υπήκοοί του τον έσερναν με τέσσερα άλογα, με αποτέλεσμα να πεθάνει.

Ο Διόνυσος μετακινήθηκε μαζί με τον στρατό του στην Ινδία, την οποία κατέκτησε. Η Ινδία ήταν τότε η μισή θεϊκή και μισή πολεμική. Σ' αυτήν την εποχή τοποθετούν την καταγωγή της θριαμβικής πομπής που τον συνόδευε, το άρμα, που το έσερναν πάνθηρες και ήταν στολισμένο με κληματίδες και κισσό, τους Σιληνούς, και τις Βάκχες, τους Σάτυρους καθώς και άλλες κατώτερες δαιμονικές θεότητες, όπως ο Πρίαπος, ο θεός της Λαμψάκου.

Ξαναγυρίζοντας στην Ελλάδα ο Διόνυσος πήγε στην Βοιωτία, τον τόπο καταγωγής της μητέρας του Σεμέλης. Αργότερα πήγε στην Θήβα, όπου βασίλευε ο βασιλιάς Πενθέας, καθιέρωσε τα Βακχανάλια, βακχικές γιορτές, στις οποίες όλος ο λαός, αλλά κυρίως οι γυναίκες, καταλαμβανόταν από μυστική έκσταση και διέσχιζε την εξοχή βγάζοντας τελετουργικές κραυγές. Ο βασιλιάς αντιστάθηκε στην εισαγωγή τόσο επικίνδυνων τελετουργιών και γι' αυτό τιμωρήθηκε αυτός και η μητέρα του Αγαύη, η αδερφή της Σεμέλης. Κατόπιν, ο Διόνυσος μετακινήθηκε στο Άργος όπου φανέρωσε την δύναμή του κάνοντας τις κόρες του βασιλιά και τις ντόπιες γυναίκες να παραφρονήσουν.

Στη συνέχεια ο Διόνυσος ήθελε να συναντήσει τη σκιά της μητέρας του Σεμέλης κάτω στον Άδη και να της ξαναδώσει ζωή. Έτσι πέρασε την λίμνη Λέρνα, όπου λέγανε ότι ήταν μια λίμνη χωρίς πυθμένα και ότι είναι ο πιο σύντομος δρόμος για να κατεβείς στον Άδη. Αυτός όμως δεν ήξερε τον δρόμο και έτσι έπρεπε να ρωτήσει κάποιον που ονομαζόταν Πρόσυμνος, ο οποίος του ζήτησε κάτι για αντάλλαγμα, όταν θα γυρνούσε από τον Άδη. Τότε ο θεός του υποσχέθηκε ότι θα του δώσει κάτι γυρνώντας. Στον Άδη, ο Διόνυσος ζήτησε από τον θεό του Κάτω Κόσμου να δώσει ζωή στην μητέρα του Σεμέλη. Ο Άδης θα της έδινε με τον όρο να του δώσει κάτι για αντάλλαγμα, κάτι που αγαπούσε πολύ ο Διόνυσος. Τότε ο θεός του παραχώρησε την μυρτιά. Όταν γύρισε πίσω όμως ο Πρόσυμνος είχε ήδη πεθάνει και για να εκπληρώσει την υπόσχεσή του, ως θεός, του έμπηξε στον τάφο του ένα ραβδί με ειδικό σχήμα.

Ο Διόνυσος και οι Τυρρηνοί πειρατές.

Αργότερα, ο θεός του κρασιού θέλησε να πάει στη Νάξο και έτσι πλήρωσε Τυρρηνούς πειρατές για να τον μεταφέρουν. Οι πειρατές όμως αντί να τον πάνε στη Νάξο τον πήγαν στην Ασία για να τον πουλήσουν για σκλάβο, όμως αυτοί δεν ήξεραν ότι ήταν θεός και την πάτησαν. Όταν ο Διόνυσος ξύπνησε, θύμωσε τόσο πολύ που μετέτρεψε τα κουπιά σε φίδια, γέμισε το πλοίο με κισσό και ακινητοποίησε το πλοίο μέσα σε γιρλάντες από κλήματα. Οι πειρατές τρελάθηκαν, ώσπου έπεσαν στη θάλασσα και τότε ο Διόνυσος τους μεταμόρφωσε σε δελφίνια. Έτσι, οι άνθρωποι αναγνώρισαν την δύναμη του θεού και μετά μπόρεσε να ξαναγυρίσει στον Όλυμπο, αφού εκπλήρωσε την αποστολή του στη γη και επέβαλε παντού την λατρεία του.

Ο θεός Διόνυσος έχει επίσης πάρει μέρος στον αγώνα μεταξύ θεών και Γιγάντων όπου σκοτώνει τον Εύρητο με ένα χτύπημα από τον θύρσο του.