ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΩΝ ΤΕΙΧΩΝ

Εργασία του μαθητή Ραφαήλ Τζουρέλη για το μάθημα της Οδύσσειας

Ο Παλαμήδης είναι ένας από του τρεις γιους του Ναυπλίου, του επώνυμου βασιλιά της Ναυπλίας, και της Κλυμένης. Τα δυο του αδέλφια είναι ο Οίακας και ο Ναυσιμέδοντας. Ο μύθος του αναπτύχθηκε ανεξάρτητα από τα ομηρικά έπη, στα Κύπρια.

Κατά την αρπαγή της Ελένης παρηγορεί τον Μενέλαο και προσπαθεί να τον ηρεμήσει (από τη μητέρα του ο Παλαμήδης συγγένευε με τον Μενέλαο, του οποίου ήταν πρώτος εξάδελφος). Έπειτα, σύμφωνα με ορισμένους συγγραφείς, μετέχει σε μια αποστολή στην Τροία μαζί με τον Οδυσσέα και τον Μενέλαο, για να πετύχει ειρηνική διευθέτηση της υπόθεσης. Έφερε, καθώς έλεγαν, και ένα προσωπικό γράμμα από την Κλυταιμνήστρα στην Ελένη, για να την υποχρεώσει να γυρίσει πίσω στον άντρα της.

Τη στιγμή που οι παλιοί μνηστήρες της Ελένης ετοιμάζονταν να πάνε στην Τροία να πάρουν πίσω τη νέα γυναίκα, ο Οδυσσέας, παρόλο που ήταν δεμένος με τον όρκο που είχε δώσει στον Τυνδάρεω, προσπάθησε να ξεφύγει από το χρέος του αυτό. Όταν ο Μενέλαος και ο Παλαμήδης πήγαν να τον βρουν, έκανε τον τρελό: είχε ζέψει στο αλέτρι του ένα γαϊδούρι και ένα βόδι και έσπερνε αλάτι. Ο Παλαμήδης όμως δεν ξεγελάστηκε από το τέχνασμα αυτό και, για να αναγκάσει τον Οδυσσέα να αποκαλυφτεί πως δεν ήταν τρελός, έβαλε τον μικρό Τηλέμαχο μπροστά στο αλέτρι, με το οποίο ο ήρωας όργωνε. Ο Οδυσσέας δε μπόρεσε να αντέξει στη δοκιμασία και σταμάτησε έγκαιρα τα ζώα, για να μη σκοτώσει το παιδί του, εγκαταλείποντας έτσι την προσποιητή του τρέλα. Άλλη παραλλαγή έλεγε πως ο Παλαμήδης είχε απειλήσει τον μικρό Τηλέμαχο με το σπαθί του μπροστά στα μάτια του πατέρα του και τότε ο Οδυσσέας έτρεξε να βοηθήσει τον γιο του. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ο Παλαμήδης είναι αυτός που αποκάλυψε την πονηριά του Οδυσσέα και έτσι τον ανάγκασε να πάρει μέρος στην εκστρατεία του Μενέλαου και του Αγαμέμνονα. Αυτό ο Οδυσσέας δεν του το συγχώρησε ποτέ και κάποτε κατάφερε να τον εκδικηθεί.

Οι παραλλαγές οι σχετικές με την εκδίκηση αυτή διαφέρουν, όλες όμως μαρτυρούν την απάτη στην οποία έπεσε θύμα ο Παλαμήδης. Διηγούνται λοιπόν ότι ο Οδυσσέας, έχοντας αιχμαλωτίσει έναν Τρώα, τον απείλησε και τον υποχρέωσε να γράψει ένα γράμμα, το οποίο δήθεν ερχόταν από τον Πρίαμο και από το οποίο έβγαινε ότι ο Παλαμήδης προσφερόταν στον Πρίαμο να προδώσει τους Έλληνες. Έπειτα, εξαγόρασε ένα δούλο του Παλαμήδη, ο οποίος έκρυψε χρυσό κάτω από το κρεβάτι του κυρίου του. Τέλος, φρόντισε να κυκλοφορήσει το γράμμα το στρατόπεδο.

Το γράμμα αυτό το βρήκε ο Αγαμέμνονας, και με τη σειρά του παρέδωσε τον Παλαμήδη στους Έλληνες κι εκείνοι τον σκότωσαν με λιθοβολισμό. Άλλη παραλλαγή διηγούνταν πως ο Οδυσσέας και ο Διομήδης έπεισαν τον Παλαμήδη να κατέβει σε ένα πηγάδι και έριξαν επάνω του βράχους και χώμα που τον συνέντριψαν.

Η παράδοση τιμούσε τον Παλαμήδη για πολλές εφευρέσεις του, κυρίως για την εφεύρεση ενός ή περισσοτέρων γραμμάτων του αλφαβήτου ή ακόμη γιατί σε αυτόν οφειλόταν, όπως έλεγαν η σειρά των γραμμάτων του ελληνικού αλφαβήτου, ενώ τα ίδια τα γράμματα τα είχε επινοήσει ο Κάδμος. Τις πιο πολλές φορές διηγούνται πως ο Παλαμήδης σχημάτισε την ιδέα του γράμματος Υ παρατηρώντας γερανούς να πετούν. Μερικές φορές του αποδίδουν επίσης την επινόηση των αριθμών - δόξα που μοιράζεται με τον Μουσαίο ή τον Προμηθέα. Ακόμη του αποδίδουν τη χρήση των νομισμάτων, τον υπολογισμό της διάρκειας των μηνών σύμφωνα με την τροχιά των άστρων, το παιχνίδι των πεσσών (το παιχνίδι της ντάμας) που το επινόησε σε περίοδο λιμού για να εμποδίσει τους ανθρώπους να σκέφτονται πολύ το φαγητό, τα ζάρια και τα κότσια.

Ραφαήλ Τζουρέλης