ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΩΝ ΤΕΙΧΩΝ

Μαρία Παπαγγέλου

Η εξέλιξη του ανθρώπου ήταν πάντα στενά συνδεδεμένη με τη διατροφή του και στο πέρασμα του χρόνου κάθε αλλαγή στον τρόπο ζωής του είχε άμεση επίδραση στην εξέλιξη της τροφής και στο διατροφικό μοντέλο.

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής χαρακτηρίζεται από μια πληθώρα επιβαρυντικών παραγόντων για την υγεία του ανθρώπου, όπως το άγχος και η μόλυνση του περιβάλλοντος, οι επιπτώσεις των οποίων θα μπορούσαν να προληφθούν με την κατανάλωση μιας ισορροπημένης διατροφής στην οποία περιλαμβάνονται τρόφιμα, που λόγω των ιδιοτήτων τους, έχουν χαρακτηριστεί ως υπέρ-τροφές (superfoods).

Μια τροφή χαρακτηρίζεται άτυπα ως "υπέρ-τροφή" όταν σε μικρή ποσότητα καταφέρνει να συγκεντρώσει πλήθος ευεργετικών ουσιών, που ο ανθρώπινος οργανισμός μπορεί να απορροφήσει και να αξιοποιήσει, αποτελώντας μ' αυτό τον τρόπο έναν αξιόλογο σύμμαχο σχεδόν όλων των πτυχών της ανθρώπινης υγείας.

Η πρώτη ανακάλυψη στην ιστορία των υπερτροφών ήταν οι βιταμίνες που ανακαλύφθηκαν το 1911 και ο κόσμος έμαθε ότι τα φρούτα και τα λαχανικά μπορούν να προσφέρουν πολύ περισσότερα συστατικά εκτός από υδατάνθρακες. Το 1958 ήταν η σειρά των ελευθέρων ριζών, όπου διαπιστώθηκε ότι προκαλούσαν ορισμένες μορφές καρκίνου. Τη λύση έδωσαν οι βιταμίνες και πιο συγκεκριμένα οι αντιοξειδωτικές ιδιότητες των βιταμινών C και E που αποδείχτηκε ότι εξουδετερώνουν τη δράση των ελευθέρων ριζών. Αυτό το γεγονός οδήγησε σε μια ακόμη σημαντική ανακάλυψη, τα φυτοχημικά. Αυτά είναι μη διατροφικά συστατικά των φυτών που τους προσδίδουν το χρώμα, τη γεύση και την αντίσταση στις ασθένειες. Έρευνες έδειξαν ότι σχετίζονται με την πρόληψη νοσημάτων όπως τα καρδιαγγειακά, ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπέρταση και κάποιες μορφές καρκίνου. Μέχρι τώρα έχουν ανακαλυφθεί 900 διαφορετικές φυτοχημικές ουσίες, ενώ μια μερίδα λαχανικών μπορεί να προσφέρει μέχρι 100 φυτοχημικά τη φορά.

Όσον αφορά στα τρόφιμα, τα σημαντικότερα υπερτρόφιμα είναι:

1. βατόμουρα, μούρα, κράνα: περιέχουν ισχυρές αντιμικροβιακές ουσίες που ενδυναμώνουν το αγγειακό σύστημα, αντιοξειδωτικά, φυτικές ίνες και βιταμίνη C. Βελτιώνουν την όραση, την μνήμη και μειώνουν τον κίνδυνο καρδιαγγειακών και καρκίνου.

2. μπρόκολο, σπανάκι και πράσινα φυλλώδη λαχανικά: πλούσια σε μεταλλικά άλατα και βιταμίνες. Μειώνουν τον ρυθμό γήρανσης και προστατεύουν από την εμφάνιση καρκίνου, καρδιαγγειακών, εγκεφαλικού επεισοδίου, παχυσαρκίας και οστεοπόρωσης.

3. φασόλια και παράγωγα (σόγια): περιέχουν μεγάλες ποσότητες φυτικών ινών, πρωτεΐνης, σιδήρου. Συμβάλλουν στη ρύθμιση της πέψης, ρίχνουν την χοληστερίνη και προστατεύουν ενάντια στην οστεοπόρωση, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, τον σακχαρώδη διαβήτη και τον καρκίνο του μαστού.

4. σολομός και άλλα λιπαρά ψάρια: περιέχουν πρωτεΐνη, σελήνιο, αντιοξειδωτικά και ω-3 λιπαρά οξέα.

5. ψωμί και δημητριακά ολικής άλεσης: περιέχουν σημαντική ποσότητα φυτικών ινών, πρωτεΐνης, θειαμίνης, ριβοφλαβίνης, νιασίνης, βιταμίνης Ε, ασβεστίου, μαγνησίου, καλίου και ψευδαργύρου. Συμβάλλουν στη σωστή λειτουργία του εντέρου, στον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης και την προστασία από καρδιαγγειακά νοσήματα. Τα προϊόντα που έχουν σπόρους, περιέχουν και ω-3 λιπαρά οξέα.

6. αμύγδαλα, καρύδια και καρποί: περιέχουν καλής ποιότητας πρωτεΐνη, μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, βιταμίνη Ε, φυτικές ίνες, μαγνήσιο, φώσφορο. Προστατεύουν από κρίσεις υπερφαγίας, καρδιαγγειακά νοσήματα και κάποιες μορφές καρκίνου.

7. τσάι: το πράσινο, το μαύρο και περισσότερο το λευκό, περιέχουν κατεχίνες που είναι ισχυρά αντιοξειδωτικά που προστατεύουν τα τοιχώματα των αρτηριών και κατ' επέκταση μειώνουν τον κίνδυνο καρδιαγγειακών, ενώ προλαμβάνουν τον κίνδυνο θρομβώσεων.

8. σκόρδο: έχει ισχυρή αντιμικροβιακή δράση, ενώ θεωρείται ιδανικό για μολύνσεις ανώτερου αναπνευστικού συστήματος, ρίχνει τη χοληστερίνη, την αρτηριακή πίεση και περιορίζει τον κίνδυνο θρομβώσεων.

9. ελαιόλαδο: περιλαμβάνει μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και βιταμίνη Ε. Βοηθάει στην μείωση της χοληστερόλης, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και προστατεύει από καρκίνο, καρδιαγγειακά νοσήματα και υψηλή αρτηριακή πίεση.

10. μαύρη σοκολάτα: περιέχει μεγάλες ποσότητες αντιοξειδωτικών και μπορεί να μειώσει την αρτηριακή πίεση. Όσο πιο σκούρα είναι η σοκολάτα τόσο λιγότερη ζάχαρη και βούτυρο περιέχει.

Το ότι οι υπερτροφές περιέχουν συγκεντρωμένες τόσες ευεργετικές ιδιότητες δε σημαίνει ότι ένας άνθρωπος πρέπει να τρέφεται μόνο με αυτές αλλά να ακολουθεί ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο.

Τα τελευταία χρόνια έχουν ανακαλυφθεί οι νέες υπερτροφές που προέρχονται από βότανα, φύκια, αρωματικά φυτά και συγκεντρώνουν πολλά από τα θρεπτικά συστατικά που προαναφέρθηκαν. Έτσι, αρκετά από αυτά απομονώθηκαν και αξιοποιήθηκαν από εταιρείες τροφίμων και φαρμακοβιομηχανίες δημιουργώντας μια μεγάλη γκάμα από συμπληρώματα διατροφής, τα οποία μπορούν να δράσουν προληπτικά και να συμβάλλουν στην υγεία, την ευεξία, την τόνωση και την θωράκιση του οργανισμού από τις επιπτώσεις του στρεσογόνου τρόπου ζωής που διάγουμε οι περισσότεροι.

Ένα από τα πιο σημαντικά και ευρέως διαδεδομένα είναι η σπιρουλίνα, που έγινε γνωστή σαν "το φαγητό των αστροναυτών".

Η σπιρουλίνα (Spirulina) είναι γένος (βρώσιμων) κυανοβακτηρίων. Περιέχει και τα 8 σημαντικά αμινοξέα που χρειάζεται ο οργανισμός μας, ενώ οι ειδικοί ισχυρίζονται ότι είναι τόσο πλούσια σε βιταμίνη Β12, που ένα κουταλάκι του γλυκού μπορεί να μας προμηθεύσει με περίπου 2μιση φορές τη συνιστώμενη ημερήσια δόση της βιταμίνης και σε σύγκριση με το συκώτι, περιέχει διπλάσια ποσότητα της Β12. Πέραν του ότι τονώνει το ανοσοποιητικό μας σύστημα κι έτσι δεν είμαστε ευάλωτοι σε κάθε είδους ασθένεια που μπορεί να μας προσβάλλει και να μας ρίξει στο κρεβάτι, η σπιρουλίνα μας παρέχει πλήθος ευεργετικών για τον οργανισμό μας δράσεων. Συγκεκριμένα:

• Έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες, εμποδίζοντας τη δημιουργία και τη δράση των ελεύθερων ριζών που επιτίθενται στα κύτταρα και δρώντας κατά του καρκίνου.
• Μας αποτοξινώνει και διεγείρει ιστούς και όργανα του ανθρώπινου σώματος, απαραίτητα για την αποβολή των τοξινών.
• Μειώνει τα επίπεδα της χοληστερίνης, αλλά και του σακχάρου του αίματος.
• Δρα αποτρεπτικά ως προς την εμφάνιση σιδηροπενικής αναιμίας.
• Κάνει καλό στην καρδιά μειώνοντας τον κίνδυνο προσβολής από καρδιακές παθήσεις, εμποδίζοντας τη συγκέντρωση χοληστερόλης στα αιμοφόρα αγγεία.
• Μειώνει τις επιπτώσεις τις αρθρίτιδας.
• Αποτρέπει την εμφάνιση της οστεοπόρωσης.
• Δρα θετικά σε περιπτώσεις κατάθλιψης.
• Καταστέλλει την όρεξη και βοηθά στον έλεγχο του βάρους.

Μια άλλη τροφή που έγινε γνωστή τα τελευταία χρόνια είναι τα μούρα της ευτυχίας, που λέγονται αλλιώς «γκότζι μπέρι». Η επιστημονική ονομασία είναι Lycium barbarum. Αυτό το φρούτο θεωρείται ότι αυξάνει τη διάρκεια ζωής και ότι βελτιώνει την υγεία.

Είναι ένα από τα πιο πλούσια τρόφιμα σε φυσικά θρεπτικά συστατικά. Τα μούρα της ευτυχίας είναι πλούσια πηγή θρεπτικών συστατικών και αμινοξέων. Περιέχουν 18 αμινοξέα, 21 ιχνοστοιχεία και μερικές βιταμίνες και μέταλλα. Έχουν 6 φορές περισσότερα αμινοξέα από την γύρη μελισσών, 500 φορές περισσότερη βιταμίνη C ανά βάρος από τα πορτοκάλια, περισσότερο σίδηρο από το σπανάκι, και περισσότερη βήτα καροτίνη από τα καρότα. Ακόμη περιέχουν μέταλλα όπως το ασβέστιο και το μαγνήσιο και βιταμίνες Β1, Β2, Β6 και βιταμίνη Ε, το οποίο συνήθως συναντάμε στα σιτηρά και τους σπόρους και σπάνια στα φρούτα.

Άλλα χαρακτηριστικά είναι τα υψηλά επίπεδα πρωτεΐνης και υψηλά επίπεδα αντιοξειδωτικών. Επιπλέον τα μούρα της ευτυχίας περιέχουν βητα- σιτοστερόλη, βηταίνη και απαραίτητα λιπαρά οξέα. Με όλα αυτά τα θρεπτικά συστατικά, δεν είναι να απορεί κανείς γιατί έχουν τόσο σημαντική αξία για την υγεία και την φαρμακευτική. Επίσης έχουν χρησιμοποιηθεί για τη βελτίωση του ανοσοποιητικού συστήματος, την προστασία του ήπατος και τη βελτίωση της όρασης. Πέρα από τις θεραπευτικές ιδιότητες, τα μούρα της ευτυχίας πιστεύεται ότι έχουν θετική επίδραση στη υγεία και ευεξία των ατόμων που το καταναλώνουν και προσφέρουν στον καταναλωτή μακροζωία, ζωτικότητα και σεξουαλική ικανότητα. Τα αντιοξειδωτικά δεσμεύουν τις ελεύθερες ρίζες, οι οποίες είναι υπεύθυνες για την καταστροφή κυττάρων και DNA, αυξάνοντας τις πιθανότητες καρκίνου και επιταχύνοντας τη διαδικασία γήρανσης. Η υψηλή περιεκτικότητα των μούρων της ευτυχίας σε αντιοξειδωτικά εξασφαλίζουν, ότι η διαδικασία γήρανσης επιβραδύνεται. Πιστεύεται ότι τα μούρα της ευτυχίας έχουν συνεισφέρει στην μειωμένη εμφάνιση ασθενειών, όπως ο διαβήτης, η υψηλή αρτηριακή πίεση, οι καρδιαγγειακές , τα εγκεφαλικά επεισόδια και η νόσος Αλτσχάιμερ.

Το Ιπποφαές (Hippophae L.) είναι φυλλοβόλος θάμνος που ανήκει στην οικογένεια των Ελαιαγνοειδών. Ρώσοι και κινέζοι επιστήμονες το τοποθετούν στην πρώτη δεκάδα των πιο ισχυρών θεραπευτικών φυτών στον κόσμο. Υποστηρίζουν ότι περιέχει περισσότερη βιταμίνη C από τη φράουλα, το ακτινίδιο, το πορτοκάλι, την ντομάτα, το καρότο και τον κράταιγο. Επίσης, ότι η περιεκτικότητά του σε βιταμίνη Ε είναι υψηλότερη από εκείνη του σιταριού, του καλαμποκιού και της σόγιας και ότι οι φυτοστερόλες που περιέχει ξεπερνούν κατά πολύ εκείνες του ελαίου της σόγιας. Επιπλέον, έχει όλες τις βιταμίνες του συμπλέγματος Β και όλα τα απαραίτητα για τον οργανισμό μέταλλα και ιχνοστοιχεία. Και όχι μόνο αυτό. Προσφέρει στον οργανισμό ακόρεστα λιπαρά οξέα, όπως: ω-3, ω-6, ω-7 και ω-9. Έχει ισχυρή αντιοξειδωτική, αντιφλεγμονώδη, αντιμικροβιακή, αναλγητική και επουλωτική δράση.

Τι προσφέρει στον οργανισμό

1. Τόνωση, ευεξία και ενέργεια, γρήγορη ανάρρωση και επούλωση των πληγών.
2. Ενίσχυση του ανοσοποιητικού, προστασία από τον καρκίνο.
3. Προστασία και ενίσχυση του νευρικού συστήματος, μείωση του άγχους.
4. Ρύθμιση του μεταβολισμού.
5. Αντιμετώπιση της υπερπλασίας του προστάτη, παθήσεων στο συκώτι, καθώς και γαστρεντερικών προβλημάτων, όπως η ελκώδης κολίτιδα, η οισοφαγίτιδα, η νόσος του Crohn.
6. Προστασία από καρδιαγγειακά προβλήματα, μείωση της κακής χοληστερίνης και του σακχάρου στο αίμα, προστασία των αγγείων, ενίσχυση της κυκλοφορίας του αίματος.
7. Ανακούφιση από τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, τους πόνους της περιόδου και προστασία του αναπαραγωγικού συστήματος.                          
8. Επανόρθωση ιστών και κυττάρων μετά από μεγάλη έκθεση σε ακτινοβολία.
9. Προληπτική δράση εναντίον οφθαλμικών παθήσεων, όπως ο καταρράκτης και η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας.
10. Αποτοξίνωση του οργανισμού, οξυγόνωση και ανανέωση των κυττάρων, αντιμετώπιση πρόωρης γήρανσης.
11. Αντιμετώπιση δερματικών προβλημάτων, όπως ακμή, δυσχρωμίες, έκζεμα, έγκαυμα, ψωρίαση, έκζεμα.